NO BLUES - CCLEOPOLDSBURG - 18 JAN. 2008

.

Vijftien jaar geleden bevond Ad van Meurs, alias The Watchman, zich ergens op een kruispunt in Texas, het soort waarop Leadbelly en Blind Lemon Jefferson ooit stonden, uitkijkend over de Texaanse vlakten. Toen al absorbeerde Van Meurs Amerikaanse bluesritmes, naast folkinvloeden die van Richard Thompson en Davy Graham kwamen overgewaaid. Nu vele jaren later staat Van Meurs op een andere crossroad, oriëntaalse geuren en kleuren opsnuivend. Dat was op het moment dat NO Blues werd geboren. Het productiehuis Oost-Nederland, op zoek naar nieuwe kunstvormen, opborrelend uit de kruisbestuiving van dichterlijke en muzikale genres, wou ook een nieuwe dynamiek geven aan het crossover muziekgenre. Dit lukte wonderwel bij de samensmelting van het trio Ad van Meurs, Anne-Maarten van Heuvelen en Haytham Safia, alle met een verschillende muzikale achtergrond. Bij Haytham uit Galilee was dit een academische achtergrond, Arabische klassieke muziek waarbij de luit of U’d een centrale rol speelt. Later kwam daar nog percussionist Osama Mileegi uit Soedan bij, ook al afgestudeerd in de muziek. Dit viertal nam vrijdagavond op het podium plaats om zonder onderbreking hun crossover muziek ten gehore te brengen, geafficheerd als Arabicana. Maar NO Blues is veel meer dan dat en een aandachtig publiek wist dit te appreciëren. Met hun vermenging van folk, blues, reggae, jazz, Balkan sounds, Arabische ritmes, soundtrack en zelfs calypso, verveelde het muzikaal gezelschap geen seconde. De chemie tussen de vier muzikanten was vanaf de eerste toon duidelijk toen zij met het instrumentale ‘The Clock’ inzetten, elkaar zoekend en onmiddellijk vindend. Ondanks de verscheidenheid van instrumenten vormen zij een harmonische eenheid. Elk van de vier muzikanten is met zijn instrument vergroeid. Bij Safia is dat de U’d, waarop hij zich vooral in de instrumentale nummers kon uitleven als een volbloed veulen het ritme opdrijvend. Bij de gevoeligere muzikale intro’s hoorde ik soms de invloed van Anouar Brahem. Op zeker ogenblik huldigde Ad hem als de Mozart van de Arabische luit, niet eens zo onterecht als je zijn improvisatorisch talent in overweging neemt. Maar als Safia een Mozart is, dan is Anne-Maarten met zijn contrabass een Stravinsky of een Charlie Parker, want zoals hij met soepele vingers of met strijkstok zijn snaren hetzij sloeg hetzij streelde, verraadde ook jazzy invloeden. De koortsige bassist hanteerde zijn instrument als een dynamisch verlengstuk van zijn soul. Daarnaast heeft hij ook een mooie stem, die gelukkig niet te lijden had aan zijn temperatuurverhoging. De met griep geplaagde Anna-Maarten wou immers zijn muziekmaten niet in de steek laten bij hun doortocht in België. Zowel in de mooie traditional ‘Rageen Rambling’ als in ‘Black Cadillac’ zong hij die hoge melodielijnen die perfect passen bij de oriëntaalse muziek en de stemmen van de twee anderen. Ook Haytham heeft een intrigerende stem die aansluit bij de Arabische muziekcultuur. Soms mengde zich daartussen nog de discrete stem van Ad’s levenspartner Ankie Keultjes, die achter in de zaal in de buurt van de soundmix meezong. Haar ijle stem die afwisselend contrasteerde en harmonieerde, ging natuurlijk op in de samenzang. Slechts éénmaal vervoegde zij zich bij de anderen op het podium voor een van de vier nieuwe nummers, die op hun volgende cd terecht gaan komen. Het melancholieke ‘Lélé’ werd sensitief vertolkt door Ankie. Ad kreeg hiervoor het idee bij het zien van een documentaire waarin een vrouw bij een grenspost wordt tegengehouden. Haar onthutste vraag ‘waarom’ inspireerde Ad tot het neerschrijven. Met het risico van auditief opgevangen namen verkeerd op te schrijven, wil ik toch nog de andere vermelden, zoals ‘Fatoum’ , verkleinwoord voor Fatima of het Arabische equivalent voor het Nederlandse Truus (dixit Safia), maar vooral één van de mooiste nummers ‘Lumen’, met de vervoering van een filmische soundtrack. De vier brachten dit nummer tot leven als een compositorisch bewegend aquarel waarbij het avondlicht zoekend over schaduwrijke bergen glijdt. Osama dempte zijn percussie als het ware vol respect voor het natuurwonder van een zonsondergang en de inspiratie van het moment. Opvallend leek me dat de muziek zich in de geesten van de muzikanten voltrekt, waarbij de afzonderlijke invloeden essentieel zijn voor het groepsproduct. Bij bluesman Van Meurs, leadzanger en kundig gitarist, werkt het blueselement door in het bewerken van de oude thema’s. Weliswaar worden de songs van Woody Guthrie, Skip James of Blind Willie Johnson verrijkt met Arabische tradities, maar de ziel en de emotie zijn dezelfde. Ontroerend hoe hij ‘Nobody’s Fault But Mine’ zong, met die warme stem, drijvend op de klanken van zijn dobro en vaardige slidetechniek. Vooral bij ‘Columbus Stockade’ riep hij die emotie op die ook Derroll Adams destijds zo intens in zijn zang wist te verweven. Het publiek luisterde geboeid, wat bij Haytham de aansporing ontlokte om bij de volgende songs het emo-gehalte nog wat op te drijven. Afwisseling kwam er daarna via opzwepende dansritmes en gezamenlijke virtuositeit in de instrumentale uitvoering. ‘Hardened World’ en ‘No Reggae’ om er maar enkele te noemen, waarbij de muzikanten elkaar uitdaagden om het ritme te volgen of voorbij te steken. Daarnaast het titelnummer van hun laatste cd, ‘Ya Dunya’ vertaald als de Wereld, dat als een eigentijdse traditional wordt verklankt, symbolisering van de universaliteit in hun eigensoortige wereldmuziek.

.

Met het nog steeds onsterfelijke ‘Hard Killing Floor’ van Skip James sloot NO Blues af, daarna nog teruggeroepen voor een bisnummer op ‘the rhythm of the heart’. Geen enkel zwak moment die avond. Ik kan me inbeelden hoe de vier muzikanten in hun busje met een idee of een melodielijn zitten te ‘stoeien’ (Ad’s eigen woorden) en dat het daar soms creatief hard kan aan toegaan, want de vier muzikanten hebben allen een eigen visie en achtergrond. Het groepsproduct dat ik zag is echter zo homogeen als de verstrengelde handen van vier sympathieke broers op één buik. Hun optreden liet een afdruk na als Ankie’s bezongen woestijnroos, mooi, zeldzaam en blijvend in de herinnering.

.

Marcie